ANKARA (İGFA) – TBMM Dijital Mecralar Komitesi, Hüseyin Yayman başkanlığında “dijital telif” gündemiyle toplandı. Yayman, toplantının başında yaptığı konuşmada, kurulun “sosyal medya komisyonu” değil “dijital mecralar komisyonu” olduğunu vurguladı.
Sosyal medya platformlarının da komitede ele alındığını tabir eden Yayman, “TikTok sıkıntısını, X platformunu, Instagram, Facebook ya da başka toplumsal medya platformlarını konuşuyoruz. Bizim asıl gündemimiz, Türkiye’de dijital mecralar problemi ve bilhassa irtibat teknolojisindeki gelişmelerin siyasal faaliyetler, eğitim, iktisat, ticaret ve hayatımız üzerine etkileridir. Kurulumuz bu mevzulara ait kuruldu.” tabirlerini kullandı.
Yayman, hayatın her alanında bir “trolleşme” ile karşı karşıya kalındığına işaret ederek, bunun yönetilebilir, sürdürülebilir ve kabul edilebilir bir durum olmadığını söz etti. Toplumsal mecraların bireyleri öbür birine dönüştürdüğüne dikkati çeken Yayman, “İçimizden öteki birileri çıkıyor. Gerçek hayatta kabahat olan ile dijital alandaki hata sorununu bir örtüştürmemiz ve nitekim hayata geçirmemiz lazım.” dedi.
Türkiye’nin dünyada en çok toplumsal medya kullanan ülkelerden biri olduğuna dikkati çeken Yayman, “İnternette 7 saat, toplumsal medyada 3 saat vakit geçiriyoruz. Türkiye, çok genç bir nüfusa sahip. Teknolojiyle ahengi çok fazla olan ülkelerden bir tanesi. İrtibat teknolojisini çok ağır bir formda kullanıyor. Son analizde bu bizi dijitale bağımlı hale getiriyor. Denetim edemediğimiz bir alan çıkıyor. Bunları konuşmak lazım.” diye konuştu.
Yayman, toplumsal medya platformlarından biri olan TikTok yetkililerinin 2023 Aralık ayında kurula geldiğini anımsatarak, “Arkadaşları dinledik. Orada çok değerli temel sorular soruldu. Kamu siyasetleri yöneticisi dedi ki ‘bu soruların bir kısmına kelamlı karşılık vereceğiz, bir kısmına yazılı yanıt vereceğiz.’ Ancak gelen karşılıklar için ne ikna edici ne tatmin edici ne de sorulan sorulara karşılık geliyor. Bilhassa bu platformda içerik paylaşımları noktasında çok önemli tenkitler var. Yani bu artık eskilerin tabiriyle mızrağın çuvala sığmadığı bir durumla karşı karşıyayız.” dedi.
Söz ve fikir hürriyetini savunduklarını; sansüre ve yasaklamalara da karşı olduklarını lisana getiren Yayman, “Bir kamu tertibinin sağlanması gerekir. Hepimizin çocukları var. Çocukların korunması, ailenin korunması, gençlerin daha sağlıklı bir ruh yapısıyla büyümesi… Yasaklamalara karşıyız. Bu hususla ilgili kurulumuzun bir şey yapması gerekiyor. Bunu kurulumuzun takdirlerine sunmak istiyorum.” tabirini kullandı.
“HABERİN DE BİR SANAT VE KÜLTÜR YAPITI SAYILMASI NOKTASINDA ÇALIŞMA YAPMAMIZ LAZIM”
TBMM’nin resmi internet sitesinde yer alan habere nazaran dijital telif konusuna da değinen Yayman, bunun da en değerli sıkıntılardan biri olduğunu tabir ederek, “Kurumsal yapılar içerik üretmek için işçi, gazeteci, muhabir, kameraman istihdam ederken, rastgele bir platform, bu internet de olabilir, toplumsal medya mecraları da olabilir, bir kişi ya da bir kurum, hükmî kişilik, sizin ürettiğiniz içeriği alıyor, kullanıyor ve bunun hiçbir yaptırımı olmuyor. Bizim kesinlikle Avrupa örneklerinde olduğu üzere haberin de bir sanat ve kültür yapıtı sayılması, telifinin ödenmesi ve kesinlikle emeğin karşılığını bulması noktasında bir çalışma yapmamız lazım. Bizim, fikir ve sanat yapıtları kanunumuzun tam da dijital kavramla ‘update’ edilmesi lazım. Tekrar yapılanması ve güncellenmesi lazım. Algoritmayı yenilememiz lazım. Kurulumuza çok değerli tarihi bir vazife düşüyor. Tüm bileşenlerin, büyük medya kümelerinden küçüklerine kadar herkesin dijital telif konusunda bir talebi var. Bunu da komitemiz gündemine arz etmek isterim” diye konuştu.
“YA TÜRKİYE’YE GELECEKSİNİZ YA DA SONUÇLARINA KATLANACAKSINIZ”
Sosyal medya platformlarından TikTok’un Amerika’da yasaklanmasının gündemde olduğunu hatırlatan Yayman, “Biz yasaklamalara karşıyız. Türkiye’de bu iş yasaklamaya kadar gidecek. Maalesef burada asla kelamla, tavsiyeyle, ricayla, uzaklık alamadığımız bir bağlantı var. TBMM çatısı altından tüm dijital ağlara bir defa daha seslenmek istiyoruz: Hiç kimse dokunulmaz değil. Hiç kimse kendini yasamanın, yargının, yürütmenin üzerinde göremez. Hiç kimse kendini içinde bulunduğu ülkenin, kanunlarının, hukukunun üstünde göremez. Bu noktada kesinlikle nasıl ki siz Kanada’da, Fransa’da, İngiltere’de, Avusturya’da, Danimarka’da o ülkeyle işbirliği yaparak orada çalışmalarınızı yürütüyorsanız burada da hukuka, kanuna uymanız gerektiğini düşünüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
Yayman, toplumsal medya platformu X’e de davet yaparak, “Ya Türkiye’ye geleceksiniz ya da sonuçlarına katlanacaksınız. ‘Temsilcilik açacağız’ dediniz, bu kelamda kaldı, açmadınız. Kanunun gerisinden dolanmak istediniz. Sonra el değişti. Yeni bir oryantasyon süreci… Biz bunu da makul karşılıyoruz. Lakin öteki tüm toplumsal ağlar buraya gelip fikirlerini, Türkiye’ye dair fikirlerini Türkiye’de yapmak istediklerini anlatırken X’in kendini bu türlü görmesini kabul etmiyoruz. Herkesi hukukun ve maddelerin verdiği sorumluluk içerisinde hareket etmeye çağırıyorum. Yasaklamalara, sansüre karşıyız. Fikri, vicdanı, irfanı hür kuşaklar olmasını isteriz.”
Konuşmaların ardından Komisyon Başkanı Yayman, komisyonunun 22 Mayıs’ta yapılacak toplantısında dijital telif konusunun ele alınmaya devam edileceğini; bu bahiste Kültür ve Turizm Bakanlığı, sivil toplum kuruluşları, yargı ve medyadan yetkililerin görüşlerini almak üzere kurula davet edeceklerini bildirdi.